Resultaten opdracht PIO-project 'Ecosysteemdiensten en milieueffectrapportage in ruimtelijke ontwikkelingsprocessen' beschikbaar
In december 2019 gunde het Departement Omgeving aan Antea Belgium NV, in samenwerking met VITO, de opdracht voor het PIO-project "Ecosysteemdiensten en milieueffectrapportage in ruimtelijke ontwikkelingsprocessen".
De doelstelling van deze opdracht was het ontwikkelen en omschrijven van een concrete methodologie voor het gebruik van het ecosysteemdienstenconcept in diverse ruimtelijke ontwikkelingsprocessen. Met deze methodologie zou het ecosysteemdienstenconcept geoperationaliseerd kunnen worden in de beleidsuitvoering.
Deze te ontwikkelen methodologie diende maatgericht afgestemd te worden naar:
- de verschillende formele en informele ruimtelijke besluitvormingsprocessen (al dan niet wettelijk verankerd in procedures);
- de relevantie van het gebruik en de inhoud van de ecosysteemdienstenbenadering (de zogenaamde ‘scope’) in deze ruimtelijke besluitvormingsprocessen en welke criteria en kenmerken hierbij een rol spelen;
- de relevante en bepalende gebiedskenmerken van de betrokken omgeving;
- de wisselwerking ervan met andere formele en informele effectbeoordelingen (zoals de milieueffectrapportage, passende beoordeling,… en de hieraan gekoppelde beoordelingskaders) en het ruimtelijk besluitvormingsproces zelf.
Concreet betekende dit dat antwoorden geformuleerd moeten worden op de volgende vragen:
- voor welke ruimtelijke besluitvormingsprocessen (wanneer) biedt het ESD-concept een meerwaarde en onder welke voorwaarden binnen dit proces (vb. ruimtelijke schaal van het betrokken gebied, het niveau van besluitvorming, in welke fase besluitvorming)?
- hoe kan het ESD-concept worden toegepast? Welke methodes en tools zijn voorhanden en zijn het meest aangewezen in welk soort toepassing?
- hoe moet de toepassing van het ESD-concept samensporen met andere effect-beoordelingen (zoals milieu-effectrapportage, maatschappelijk kostenbatenanalyse, passende beoordeling…? Wat is het draagvlak voor gebruik van ESD? Waar zit de bijkomende toegevoegde waarde? Hoe kan dit afgestemd of geïntegreerd worden?
- wat is nog de belangrijkste ontbrekende kennis zodat toepassingen van het ESD-concept in de toekomst een toegevoegde waarde kunnen vormen?
- wat is de impact van de toepassing van het concept op het verloop van het proces (timing en vereiste middelen)? Hoe moet het proces georganiseerd worden en wie moet dan juist wat doen?
Om deze vragen te beantwoorden wordt een co-creatie traject opgezet waarbij verschillende onderzoeksmethodes worden toegepast. De resultaten van deze opdracht zijn beschikbaar in het eindrapport:
Eindrapport_opdracht_ecosysteemdiensten.pdf
Fiche_case_durmevallei.pdf
Fiche_case_kerkebeek.pdf
Fiche_case_pilootproject_zuid-west-vlaanderen.pdf
Fiche_case_beleidplan-oost-vlaanderen.pdf
Het Departement Omgeving zet momenteel de resultaten en informatie/kennis om in een website/forum omtrent ecosysteemdiensten in Vlaanderen. In een latere fase zal gekeken worden naar mogelijkheden om ecosysteemdiensten te gebruiken bij de milieueffectrapportage in Vlaanderen. Er wordt hiervoor gedacht aan een interactieve toepassing (zgn. MER-toets) om na te gaan of ecosysteemdiensten mee opgenomen kunnen worden in een MER (de zogenaamde scoping).